Heb je ook wel eens trek in zoet eten na het eten? Je bent niet de enige. Dit artikel zal de redenen onderzoeken waarom mensen zich aangetrokken voelen tot met suiker gevulde spijzen, die zowel bevredigend als teleurstellend kunnen zijn. Om deze vraag te onderzoeken moeten we eerst kijken hoe de hongersignalen van ons lichaam werken, en ook enkele van de onderzoeken die over dit onderwerp gedaan zijn onderzoeken. Daarna zal ik enkele veel voorkomende verklaringen voor die hunkeringen de revue laten passeren en mijn eigen persoonlijke ervaringen ermee delen. Tenslotte beschrijf ik wat je aan deze hunkeringen kunt doen als ze een probleem in je leven lijken te vormen. Wat gebeurt er met ons lichaam na het eten?
Honger en honger…
Een korte opmerking over hongersignalen voor we beginnen: veel mensen weten niet dat er twee verschillende soorten honger zijn, lichamelijke en psychische. Fysieke honger is de manier waarop je lichaam je vertelt dat het voedsel nodig heeft voor energie. Bij gebrek aan chocoladetaart of een ander lekker tussendoortje begint dit signaal meestal rond 10 of 11 uur ’s morgens als een licht gevoel van leegte in de maag dat “hongerklop” wordt genoemd. Naarmate de uren zonder eten verstrijken, worden die hongergevoelens sterker en gaan uiteindelijk over in pijn als ze te lang onopgelost blijven. Op dit punt is het enige dat ze kan stillen het eten van voedsel — alles van een kleine appel tot een grote pizza zou moeten volstaan. Het is belangrijk te begrijpen dat deze pijn gewoon een signaal is dat ons lichaam bijna geen bruikbare energie meer heeft, en niet een willekeurige straf voor gemeen zijn tegen je maag. De taak van de hersenen om in leven te blijven is behoorlijk veeleisend, dus het kan moeilijk zijn om deze signalen te negeren als ze eenmaal vaak beginnen te komen. Als je je ooit “hangry” of gewoon erg chagrijnig gevoeld hebt na het overslaan van ontbijt of lunch, dan weet je waar ik het hier over heb!
Psychologische honger is anders dan dit vroege ochtendsignaal omdat er geen meeteenheden aan verbonden zijn. Deze vorm van honger is door wetenschappers niet zo grondig bestudeerd omdat er geen voor de hand liggende manier is om iemands psychologische verlangen naar voedsel te meten . We weten echter dat het bestaat omdat mensen eten ook als ze geen fysieke honger hebben en/of omdat mensen ervoor kiezen te eten op momenten dat hun lichaam hen dat niet gesignaleerd heeft. Deze beslissingen hangen vaak af van sociale en culturele normen (b.v. de snackpauze om 15.00 uur op kantoor), maar ook van persoonlijke signalen zoals eerdere ervaringen met eten of hunkeren naar voedsel.
Hoe staan deze verschillende soorten honger met elkaar in verband? Wel, ons lichaam is slim genoeg om alle informatie die het krijgt van hormonen als ghreline (dat lichamelijke honger signaleert) en dopamine (dat een plezierige reactie opwekt op het eten van voedsel met veel suiker) te integreren. Dit is de reden waarom je rond 11 uur ’s morgens een “hongerig” gevoel kunt beginnen te krijgen nadat je je ontbijt of lunch hebt overgeslagen, ook al heb je misschien nog niet echt behoefte aan voedsel. Ons lichaam weet of we recent gegeten hebben en gebruikt deze informatie om onze hersenen te vertellen hoe hongerig we zijn, zodat we goede beslissingen kunnen nemen over wel of niet eten.
De wetenschap achter het verlangen naar suiker
Nu we de twee verschillende soorten honger begrijpen, laten we het hebben over wat er in je lichaam gebeurt als het trek in suiker krijgt. Lichamelijke honger is betrekkelijk eenvoudig, want het enige wat het doet is je vertellen dat je zo snel mogelijk iets moet eten dat koolhydraten bevat. Het probleem met die hunkeringen komt doordat die koolhydraat-bevattende voedingsmiddelen veel suiker bevatten, waarvan wetenschappers nu denken dat ze daardoor erg verslavend zijn. Hier is waarom: stel je voor dat er een kaboutertje in je hersenen zit dat je zegt alles te doen wat nodig is om meer suiker binnen te krijgen.
Suiker is in onze maatschappij erg machtig omdat het een verbazingwekkende hoeveelheid energie geeft voor heel weinig calorieën. De voedingsmiddelen die veel suiker bevatten kunnen zo lekker zijn dat we niet eens weten waarom we ze lekker vinden, maar geloof me… deze kobold vindt ze ook heerlijk! Het gebruikt de invloed die het op je hersenen heeft (meestal het beloningssysteem) om je ertoe te brengen dingen met een hoog suikergehalte op te zoeken die je veel snelle energie geven. Helaas voor ons is de goblin, hoeveel suiker we ook eten, pas tevreden als je een tweede portie gegeten hebt. Zolang er nog wat glucose in je bloed over is van de eerste portie, laat hij het er niet bij zitten! Dit betekent dat je lichaam naar meer suikerrijke lekkernijen gaat hunkeren, zelfs nadat je genoeg suiker gegeten hebt om een paard in een diabetische coma te brengen.
De veeleisende kabouter…
Geloof het of niet, de belangrijkste reden dat deze kabouter zo veeleisend is, is niet per se omdat je hersenen die energiebron nodig hebben! In plaats daarvan denken wetenschappers dat veel van deze hunkeringen gewoon een emotionele reactie zijn op het steeds maar weer blootgesteld worden aan iets aangenaams. Als je steeds weer toegeeft aan je verlangen naar suiker, dan reageren je hersenen door dopamine vrij te maken telkens als je iets ziet dat met eten te maken heeft (dus zelfs foto’s geven je een goed gevoel). Helaas is er maar zoveel dopamine in je hersenen beschikbaar voordat het “opgebruikt” raakt na natuurlijke beloningen zoals eten. Wanneer dit gebeurt, heeft ons lichaam eigenlijk meer van de plezierige stimulus nodig om dezelfde emotionele reactie te krijgen.
Helaas is suiker een van die plezierige stimuli die een omgekeerd evenredig verband heeft tussen hoeveel je eet en hoe goed je je erdoor voelt. Hoe meer suiker je eet, hoe minder dopamine je hersenen kunnen aanmaken, wat betekent dat je meer moet blijven eten om dezelfde “feel-good” respons te krijgen… maar elke keer dat je dit doet, is er gewoon minder dopamine beschikbaar voor toekomstige beloningen. Simpel gezegd: als je eenmaal verslaafd bent aan suiker, wordt het steeds moeilijker om te stoppen met eten, zelfs als je vol zit of eigenlijk niet meer wilt! En hoewel sommige mensen beter in staat zijn dan anderen om hunkeren naar dingen als chocolade of snoep onder controle te houden, geloven de meeste wetenschappers dat we allemaal erg kwetsbaar zijn voor suikerverslaving.
Wat er aan te doen
Het goede nieuws is dat bijna al deze hunkeringen volkomen mentaal zijn. Als je jezelf kunt dwingen te bedenken hoeveel moeite het je zal kosten om de calorieën in wat je ook maar begeert eraf te branden, wordt het een stuk gemakkelijker om er niet aan toe te geven. En als je nog iets nodig hebt om je te helpen motiveren, bedenk dan dat toegeven aan je zoetekauw je niet alleen dik maakt… maar waarschijnlijk ook emotionele reacties oproept voor meer dopamine, wat je vermogen om je op iets anders dan eten te concentreren kan aantasten! Over het geheel genomen, als je eenmaal begrijpt waarom je lichaam na het eten naar suiker hunkert, dan zul je beseffen dat ze het extra gewicht of de verloren concentratie niet waard zijn.
